بله، گربه مسن می‌تواند زوال عقل داشته باشد — این وضعیت در پزشکی دامپزشکی به نام اختلال عملکرد شناختی (Cognitive Dysfunction Syndrome یا CDS) شناخته می‌شود و بسیار شبیه به بیماری آلزایمر در انسان است.
اگر گربه‌تان در سنین بالا (معمولاً بالای ۱۰ سال) شروع به گم شدن در خانه، فراموشی مکان ظرف غذا، گیجی، فریاد زدن شب‌ها یا ادرار خارج از کات‌سند کرده است، ممکن است دچار این بیماری باشد.
---
## 🐱 آیا گربه‌ها می‌توانند دچار "آلزایمر" شوند؟
دقیقاً مثل انسان نه، اما:
- در مغز گربه‌های مبتلا به CDS، لایه‌های آمیلوئید (پروتئین سمی) در اطراف سلول‌های عصبی تجمع می‌یابند.
- این تجمع باعث اختلال در ارتباط عصبی، کاهش سیگنال‌های مغزی و مرگ سلول‌های عصبی می‌شود.
- همین اتفاق در بیماری آلزایمر انسان رخ می‌دهد.
### 🔬 آمار نگران‌کننده:
- حدود ۲۸٪ گربه‌های ۱۱ تا ۱۴ ساله
- و تا ۵۰٪ گربه‌های بالای ۱۵ سال
دچار نشانه‌هایی از CDS هستند.
---
## 🧠 علائم زوال عقل در گربه (CDS)
علائم را می‌توان با حرف‌های D-I-S-H-A-D به یاد آورد:
| حرف | معنی | مثال رفتاری |
|-----|------|-------------|
| D – Disorientation | گیجی | گم شدن در خانه، ایستادن ته دیوار، گردش بی‌هدف |
| I – Interaction changes | تغییر در رابطه | بی‌علاقه‌ای به صاحب یا برعکس، وابستگی بیش از حد |
| S – Sleep-wake cycle changes | تغییر الگوی خواب | بیداری شب‌ها، فریاد زدن در نیمه شب |
| H – House soiling | ادرار/مدفوع خارج از کات‌سند | فراموشی محل کات‌سند، ادرار روی تشک یا موبل |
| A – Activity level changes | تغییر فعالیت | بی‌حرکتی زیاد یا رفت و آمدهای بی‌هدف |
| D – Diminished learning/memory | کاهش حافظه و یادگیری | نمی‌داند کجا غذا می‌خورد، دستورات ساده را فراموش می‌کند |
---
## 🔍 چگونه تشخیص دهیم که "فراموشی" گربه ناشی از CDS است؟
چون علائم CDS شبیه بیماری‌های دیگر است، ابتدا باید سایر علل پزشکی را رد کرد:
### 🔎 علل دیگر تغییر رفتار در گربه مسن:
- درد مزمن (آرتروز، بیماری دندانی)
- نارسایی کلیوی یا هیپرتریوئیدیسم
- کاهش شنوایی یا بینایی
- فشار خون بالا (می‌تواند باعث فریاد زدن شب‌ها شود)
- تومور مغزی (کم‌تر شایع)
### ✅ مراحل تشخیص:
1. معاینه فیزیکی کامل توسط دامپزشک
2. آزمایش خون و ادرار (برای بررسی کلیه، تیروئید، قند)
3. بررسی دهان و مفاصل (درد پنهان)
4. ثبت رفتار در خانه (چک‌لیست روزانه)
5. در موارد پیچیده: سونوگرافی یا MRI مغز (نادر)
---
## 🛠️ آیا درمانی وجود دارد؟
اگرچه CDS غیرقابل بازگشت است، اما می‌توان پیشرفت آن را کند کرد و کیفیت زندگی گربه را بهبود بخشید.
### ۱. تغییرات محیطی و رفتاری
- ثبات در محیط: تغییر مکان کات‌سند، ظرف غذا یا مبل را به حداقل برسانید.
- راهروهای آسان: صفحه لغزنده برای پرش به مبل، کات‌سند با درب پایین.
- نور کافی در شب: چراغ مهتابی برای گربه‌های ضعیف‌بین.
- روال ثابت: خوراک، بازی و خواب در زمان‌های مشخص.
### ۲. تغذیه حمایتی
غذاهایی که حاوی این مواد باشند:
- اومگا-۳ (DHA) – برای سلامت مغز
- آنتی‌اکسیدان‌ها (ویتامین E, C, کاروتینوئیدها)
- کارنیتین و کولین – برای عملکرد عصبی
🔹 غذاهای تخصصی پیشنهادی:
- Hill’s b/d (برای عملکرد شناختی)
- Royal Canin Neurocare
- Purina Pro Plan Neurocare
### ۳. مکمل‌های مغزی
- SAM-e (Denamarin) – آنتی‌اکسیدان و حمایت کبدی-عصبی
- Omega-3 (از روغن ماهی خالص)
- Vitamin E و C (تحت نظر دامپزشک)
### ۴. داروهای تجویزی (در صورت نیاز)
- سپترین (Selegiline): در برخی کشورها برای CDS تجویز می‌شود (اثر متوسط در گربه).
- میروپنتانت: برای کاهش اضطراب و افزایش اشتها.
- داروهای ضد درد: اگر درد مزمن وجود داشته باشد.
---
## 📅 نکات مدیریتی روزانه برای گربه با CDS
| کار | هدف |
|------|------|
| صحبت کردن با گربه | حفظ ارتباط و آرامش |
| بازی‌های ساده (مثل حرکت نوار نور) | تحریک ذهنی |
| تماس فیزیکی ملایم | احساس امنیت |
| دوری از استرس (وحشت، حیوان جدید) | جلوگیری از تشدید علائم |
| ثبت رفتار روزانه | رصد پیشرفت یا تغییر |
---
## 🐾 زمانی که باید به دامپزشک مراجعه کنید
اگر گربه شما:
- شب‌ها فریاد مداوم دارد
- گم می‌شود در اتاق خودش
- غذا نمی‌خورد یا ادرار نمی‌کند
- رفتار خشن یا تهاجمی پیدا می‌کند
✅ این‌ها نیاز به ارزیابی فوری دارند.
---
## 💡 جمع‌بندی
