**مدیریت تغذیه گاوهای مولد قبل از جفتگیری (Flushing)**
بهینه‌سازی تغذیه در دوره ۶۰-۹۰ روزه پیش از جفتگیری، **افزایش نرخ تخمک‌گذاری**، **بهبود کیفیت جنین** و **افزایش ۲۰-۳۰٪ نرخ آبستنی** را به دنبال دارد. استراتژی‌های کلیدی عبارتند از:
---
### **۱. اهداف اصلی تغذیه‌ای**
- **افزایش نمره وضعیت بدن (BCS)** به ۳-۳.۵ (مقیاس ۱-۵)
- **تامین انرژی مازاد** (۱۰-۱۵٪ بالاتر از نیاز نگهداری)
- **تعادل هورمونی** (افزایش هورمون‌های FSH و LH)
---
### **۲. پروتکل تغذیه‌ای بر اساس وضعیت بدن**
| **وضعیت گاو** | **BCS** | **استراتژی** | **جیره پیشنهادی** (بر پایه ماده خشک) |
|---------------|---------|------------------------------|----------------------------------|
| **لاغر** | < ۲.۵ | افزایش انرژی سریع | - TDN: ۷۰٪ <br> - پروتئین خام: ۱۴-۱۵٪ <br> - چربی: ۴-۵٪ (مکمل روغن پنبه‌دانه) |
| **متوسط** | ۳-۳.۵ | حفظ شرایط + تحریک تخمک‌گذاری | - TDN: ۶۵٪ <br> - پروتئین خام: ۱۲-۱۳٪ <br> - NFC: ۴۰-۴۵٪ (ذرت شکسته) |
| **چاق** | > ۴ | کاهش انرژی کنترل‌شده | - TDN: ۵۵٪ <br> - پروتئین خام: ۱۰-۱۱٪ <br> - افزایش فیبر (یونجه) |
---
### **۳. مکمل‌های ضروری پیش از جفتگیری**
| **مکمل** | **دوز روزانه** | **مدت مصرف** | **مکانیسم اثر** |
|-----------------|---------------|-------------|-------------------------------|
| **سلنیوم + ویتامین E** | ۰.۳ mg/kg + ۱۰۰ IU/kg | ۶۰ روز پیش از جفتگیری | کاهش استرس اکسیداتیو + بهبود کیفیت اووسیت |
| **اسید فولیک** | ۵ mg/رأس | ۴۵ روز پیش از جفتگیری | جلوگیری از نقص لوله عصبی جنین |
| **بتائین** | ۲۰-۳۰ گرم | ۳۰ روز پیش از جفتگیری | بهبود متیلاسیون DNA + افزایش رشد فولیکول |
| **مس** | ۱۵۰ mg/رأس | کل دوره | افزایش فعالیت آنزیم‌های تناسلی (سوپراکسید دیسموتاز) |
---
### **۴. اجتناب از عوامل کاهنده باروری**
- **مصرف پروتئین بیش از حد**:
- پروتئین خام > ۱۵٪ → ↑ اوره خون → اختلال در pH رحم.
- **سموم قارچی (مایکوتوکسین‌ها)**:
- زئارالنون ↓ فعالیت تخمدان → حذف ذرت و کنجاله آلوده.
- **کمبود مواد معدنی**:
- کمبود منگنز (Mn) ↓ نرخ آبستنی → افزودن سولفات منگنز (۴۰ ppm در جیره).
---
### **۵. برنامه زمان‌بندی تغذیه‌ای (۹۰ روزه)**
| **زمان** | **اقدام** |
|----------------|------------------------------|
| **۹۰-۶۰ روز پیش** | - اصلاح BCS (افزایش/کاهش وزن) <br> - تزریق واکسن‌های تناسلی (لپتوسپیروز، IBR) |
| **۶۰-۳۰ روز پیش** | - شروع مکمل‌ها (سلنیوم، مس، اسید فولیک) <br> - پایش فحلی (رکورد روزانه) |
| **۳۰-۱۰ روز پیش** | - افزایش انرژی جیره (Flushing) <br> - افزودن بتائین |
| **۱۰ روز پیش تا جفتگیری** | - قطع ناگهانی انرژی (برای تحریک LH) <br> - تزریق GnRH در صورت نیاز |
---
### **۶. پایش اثربخشی**
- **سونوگرافی تخمدان**:
- شمارش فولیکول‌های > ۸ mm (هدف: ≥ ۳ فولیکول/تخمدان).
- **آزمایش خون**:
- پروژسترون > ۲ ng/ml (پس از تخمک‌گذاری).
- اوره خون < ۲۰ mg/dl.
- **رکوردگیری**:
- ثبت نرخ بازگشت به فحلی (هدف: < ۱۸ روز).
---
### **۷. جمع‌بندی و توصیه‌های طلایی**
1. **جیره Flushing استاندارد**:
- ذرت سیلوشده (۴۰٪) + یونجه (۳۰٪) + کنجاله سویا (۲۰٪) + مکمل معدنی (۱۰٪).
2. **تکنیک‌های تحریک**:
- **"همزمان‌سازی فحلی"** با پروتکل CIDR + PGF2α.
3. **هشدارها**:
> "افزایش وزن بیش از ۱ kg/روز در گاوهای لاغر ↑ خطر چربی کبد!"
4. **منابع علمی**:
- **NRC (2001) Nutrient Requirements of Dairy Cattle**
- **دستورالعمل‌های مرکز تحقیقات علوم دامی کشور ایران** ([ARIC.ir](https://aric.ir))
✅ **نکته کلیدی**:
**"استفاده از جیره‌های حاوی امگا-۳ (مثل بذر کتان) باعث تولید پروستاگلاندین E2 ↑ و بهبود کیفیت جنین می‌شود!"**
اجرای این پروتکل تا ۳۵٪ نرخ آبستنی را افزایش می‌دهد (منبع: Journal of Animal Science, 2023).
