غدد درون‌ریز (Endocrine glands) در مرغ‌های تخمگذار نقش بسیار مهمی در تنظیم فرآیندهای فیزیولوژیکی و تولیدمثل ایفا می‌کنند. این غدد هورمون‌هایی ترشح می‌کنند که به جریان خون وارد شده و به سراسر بدن منتقل می‌شوند تا عملکرد اندام‌ها و سیستم‌های مختلف را تنظیم کنند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین غدد درون‌ریز در مرغ‌های تخمگذار و نقش آن‌ها می‌پردازیم:
---
### 1. **غده هیپوفیز (Pituitary Gland)**
- **موقعیت**: در قاعده مغز قرار دارد.
- **نقش**:
- ترشح هورمون‌هایی مانند **FSH** (هورمون محرک فولیکول)، **LH** (هورمون لوتئینه‌کننده) و **پرولاکتین** که نقش کلیدی در تخم‌گذاری و تولید تخم مرغ دارند.
- ترشح **هورمون رشد (GH)** که بر رشد بدن و متابولیسم مواد غذایی تأثیر می‌گذارد.
- کنترل ترشح هورمون‌های غدد دیگر مانند تیروئید و فوق‌کلیه.
---
### 2. **غده تیروئید (Thyroid Gland)**
- **موقعیت**: در ناحیه گردن، در دو طرف مری قرار دارد.
- **نقش**:
- ترشح هورمون‌های **تیروکسین (T4)** و **تری‌یدوتیرونین (T3)** که بر متابولیسم پایه، رشد، تولید انرژی و تنظیم دمای بدن تأثیر می‌گذارند.
- نقش مهم در تنظیم سوخت‌وساز بدن و تأثیر بر تخم‌گذاری.
---
### 3. **غده پاراتیروئید (Parathyroid Glands)**
- **موقعیت**: در نزدیکی غده تیروئید قرار دارد.
- **نقش**:
- ترشح **هورمون پاراتیروئید (PTH)** که بر سطح کلسیم خون تأثیر می‌گذارد.
- تنظیم کلسیم و فسفر برای تشکیل پوسته تخم مرغ.
---
### 4. **غدد فوق‌کلیه (Adrenal Glands)**
- **موقعیت**: در بالای کلیه‌ها قرار دارند.
- **نقش**:
- ترشح **هورمون‌های استروئیدی** (مانند کورتیزول) که بر متابولیسم، استرس و تعادل الکترولیتی تأثیر می‌گذارند.
- ترشح **هورمون‌های کاتکولامینی** (مانند آدرنالین) که در پاسخ به استرس عمل می‌کنند.
- نقش در تنظیم تولید مثل و پاسخ‌های فیزیولوژیکی.
---
### 5. **غده پینه‌آل (Pineal Gland)**
- **موقعیت**: در مغز قرار دارد.
- **نقش**:
- ترشح **ملاتونین** که تحت تأثیر نور قرار دارد و بر چرخه روزانه (ساعت بیولوژیکی) و تخم‌گذاری تأثیر می‌گذارد.
- تنظیم چرخه جنسی و زمان تخم‌ریزی.
---
### 6. **غده تخمدان (Ovary)**
- **موقعیت**: در حفره شکمی قرار دارد.
- **نقش**:
- ترشح **استروژن** و **پروژسترون** که بر رشد فولیکول‌ها، تخم‌ریزی و تشکیل پوسته تخم مرغ تأثیر می‌گذارند.
- تنظیم چرخه تخم‌گذاری و تولید تخم مرغ.
---
### 7. **پانکراس (Pancreas)**
- **موقعیت**: در ناحیه شکمی، نزدیک معده قرار دارد.
- **نقش**:
- ترشح **هورمون‌های انسولین** و **گلوکاگون** که بر متابولیسم قند و ذخیره انرژی تأثیر می‌گذارند.
- تنظیم سطح گلوکز خون که بر عملکرد عمومی و تخم‌گذاری تأثیر دارد.
---
### 8. **غدد تیموس (Thymus Gland)**
- **موقعیت**: در ناحیه سینه قرار دارد (فعال‌تر در جوجه‌ها).
- **نقش**:
- نقش مهم در سیستم ایمنی و تولید سلول‌های لنفوسیت.
- حفاظت از مرغ‌ها در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها.
---
### 9. **غدد جنسی (Gonads)**
- **تخمدان**: در مرغ‌ها، تخمدان تنها غده جنسی فعال است و بیضه‌ها غیرفعال هستند.
- **نقش**:
- تولید تخمک و هورمون‌های جنسی مانند استروژن و پروژسترون.
- تنظیم چرخه تخم‌گذاری و تولید تخم مرغ.
---
### **عامل‌های مؤثر بر عملکرد غدد درون‌ریز در مرغ‌های تخمگذار**
- **تغذیه**: کمبود مواد مغذی مانند کلسیم، فسفر، ویتامین‌ها و پروتئین می‌تواند عملکرد غدد را مختل کند.
- **مدیریت نور**: طول دوره روشنایی و تاریکی بر ترشح ملاتونین و هورمون‌های تولیدمثلی تأثیر می‌گذارد.
- **استرس**: شرایط استرس‌زا می‌تواند ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول را افزایش دهد و تخم‌گذاری را کاهش دهد.
- **سن**: با افزایش سن، عملکرد غدد جنسی و درون‌ریز کاهش می‌یابد.
---
### **نتیجه‌گیری**
غدد درون‌ریز در مرغ‌های تخمگذار نقش حیاتی در تنظیم فرآیندهای فیزیولوژیکی، تولیدمثل و تخم‌گذاری ایفا می‌کنند. مدیریت صحیح شرایط محیطی، تغذیه و کاهش استرس می‌تواند به بهبود عملکرد این غدد و افزایش تولید تخم مرغ کمک کند.
**پاسخ نهایی:**
$$
\boxed{\text{غدد درون‌ریز در مرغ‌های تخمگذار شامل هیپوفیز، تیروئید، پاراتیروئید، فوق‌کلیه، پینه‌آل، تخمدان، پانکراس و تیموس هستند که هر کدام نقش خاصی در تخم‌گذاری و فیزیولوژی دارند.}}
$$
