محصولات فرعی گوشت گاو (Beef By-Products) بخش‌های غیرگوشتی لاشه هستند که در کشتارگاه‌ها و کارخانه‌های فرآوری، با روش‌های علمی و صنعتی به محصولات باارزش تبدیل می‌شوند. این فرآیندها هم از ضایعات جلوگیری می‌کنند و هم ارزش اقتصادی ایجاد می‌نمایند. در ادامه، روش‌های تولید مهم‌ترین محصولات فرعی توضیح داده می‌شوند:
---
### **۱. تولید پودر خون و پلاسما**
- **منبع:** خون جمع‌آوری شده هنگام ذبح (۵-۷% وزن لاشه).
- **روش تولید:**
1. **ضد انعقاد:** افزودن سیترات سدیم برای جلوگیری از لخته‌شدن.
2. **سانتریفیوژ:** جداسازی گلبول‌های قرمز از پلاسما.
3. **اسپری درایر:** خشک‌کردن پلاسما در دمای بالا به صورت پودر.
4. **فرآوری گلبول‌ها:** خشک‌کردن و آسیاب برای تولید **پودر خون** (کود حیوانی یا خوراک دام).
- **کاربردها:**
- پلاسمای خشک: غنی‌سازی خوراک دام (پروتئین ۷۰-۸۰%).
- پودر خون: کود کشاورزی (منبع نیتروژن).
---
### **۲. تولید ژلاتین و کلاژن**
- **منبع:** پوست، تاندون‌ها و استخوان‌ها (به‌ویژه مفاصل).
- **روش تولید:**
1. **خالص‌سازی:** شستشو و حذف چربی.
2. **هیدرولیز اسیدی/قلیایی:** استخراج کلاژن با استفاده از محلول‌های NaOH یا HCl.
3. **جوشاندن:** تبدیل کلاژن به ژلاتین در آب داغ (۶۰-۹۰°C).
4. **فیلتراسیون و خشک‌کردن:** تولید ژلاتین خوراکی یا صنعتی.
- **کاربردها:**
- ژلاتین: صنایع غذایی (پاستیل، دسر)، داروسازی (کپسول).
- کلاژن هیدرولیزه: مکمل‌های ورزشی و محصولات آرایشی.
---
### **۳. تولید روغن صنعتی و صابون**
- **منبع:** چربی‌های احشایی (چربی دور روده، کلیه، قلب).
- **روش تولید:**
1. **رندرینگ (Rendering):** ذوب چربی در دیگ‌های بخار (دمای ۱۱۰-۱۲۰°C).
2. **جداسازی:** تفکیک روغن مذاب از بافت جامد (گریس).
3. **هیدروژناسیون:** تبدیل روغن به چربی جامد برای صابون‌سازی.
4. **صابون‌سازی:** واکنش با NaOH (تولید صابون صنعتی).
- **کاربردها:**
- روغن: سوخت بیودیزل، خوراک دام.
- گریس: لوازم صنعتی، روان‌کننده.
---
### **۴. تولید پودر استخوان و مغز استخوان**
- **منبع:** استخوان‌های باقی‌مانده پس از فیله‌کشی.
- **روش تولید:**
1. **خردکردن:** آسیاب استخوان به قطعات ریز.
2. **استخراج چربی:** جوشاندن در آب برای جداسازی مغز استخوان.
3. **کلسیناسیون:** حرارت‌دهی استخوان‌ها در کوره (تولید پودر استخوان).
4. **خشک‌کردن مغز:** تولید پودر مغز استخوان.
- **کاربردها:**
- پودر استخوان: کود فسفردار، مکمل کلسیم دام.
- پودر مغز استخوان: خوراک حیوانات خانگی، سوپ‌های صنعتی.
---
### **۵. تولید هورمون‌ها و آنزیم‌ها**
- **منبع:** غدد درون‌ریز (پانکراس، هیپوفیز، تیروئید).
- **روش تولید:**
1. **استخراج سرد:** استفاده از حلال‌های آلی (مانند اتانول).
2. **تقطیر:** جداسازی ترکیبات فعال.
3. **خالص‌سازی کروماتوگرافی:** جداسازی آنزیم‌ها (مثل تریپسین از پانکراس).
- **کاربردها:**
- انسولین (پانکراس): درمان دیابت.
- تیروکسین (تیروئید): داروهای هورمونی.
---
### **۶. تولید محصولات آرایشی-بهداشتی**
- **منبع:** غضروف، کلاژن و اسید هیالورونیک.
- **روش تولید:**
1. **هیدرولیز آنزیمی:** تبدیل غضروف به پپتیدهای کلاژن.
2. **تخمیر میکروبی:** تولید اسید هیالورونیک.
- **کاربردها:**
- کرم‌های ضدچروک (کلاژن).
- فیلرهای پوستی (اسید هیالورونیک).
---
### **۷. تولید خوراک دام و کود**
- **منبع:** ضایعات غیرقابل مصرف (شکمبه، روده، سم).
- **روش تولید:**
1. **پخت تحت فشار:** ضدعفونی و نرم‌سازی.
2. **خشک‌کردن:** تولید پودر پروتئینی (Meat and Bone Meal).
3. **کمپوست:** ترکیب با مواد آلی برای کود.
- **کاربردها:**
- خوراک طیور و آبزیان (پروتئین ۵۰-۶۰%).
- کود ارگانیک.
---
### **چالش‌های کلیدی در تولید:**
- **بهداشتی:** رعایت استانداردهای HACCP برای جلوگیری از آلودگی.
- **فنی:** نیاز به سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته (مثل بیوراکتورها).
- **اقتصادی:** وابستگی سودآوری به مقیاس تولید و بازار فروش.
این محصولات فرعی تا ۲۰% ارزش کل لاشه را تشکیل می‌دهند و نقش حیاتی در اقتصاد چرخه گوشت دارند. برای اطلاعات بیشتر درباره یک محصول خاص (مثل روش‌های نوین استخراج کلاژن)، اعلام کنید!
