مراقبت صحیح از تخم‌های کبوتر برای جوجه‌کشی موفق **ضروری** است. سه فاکتور اصلی **دما، رطوبت و چرخش** تخم‌ها هستند. در اینجا راهنمای کامل آورده شده است:

### ۱. دما (Temperature)

* **محدوده ایده‌آل:** **۳۷.۵ تا ۳۷.۸ درجه سانتیگراد** (۹۹.۵ تا ۱۰۰ درجه فارنهایت).

* **اهمیت:** دمای پایین‌تر رشد جنین را کند یا متوقف می‌کند. دمای بالاتر می‌تواند باعث نقص مادرزادی یا مرگ جنین شود.

* **توجه:**

    * اگر کبوتر مادر روی تخم‌ها می‌نشیند، معمولاً دمای بدنش این دما را تامین می‌کند (مگر در هوای بسیار سرد).

    * در انکوباتور مصنوعی، **ثبات دما** حیاتی است. نوسانات شدید مضر است.

    * از دماسنج دقیق و جداگانه برای نظارت استفاده کنید (به حسگر انکوباتور اکتفا نکنید).

### ۲. رطوبت (Humidity)

* **محدوده ایده‌آل:** **۵۵% تا ۶۰%** در طول دوره جوجه‌کشی (۱۷ تا ۱۹ روز اول).

* **روزهای آخر (هچ):** در ۲-۳ روز آخر (معمولاً از روز ۱۶ به بعد)، رطوبت باید به **۶۵% تا ۷۰%** افزایش یابد.

* **اهمیت:**

    * رطوبت کافی از خشک شدن داخل تخم و چسبیدن جوجه به پوسته جلوگیری می‌کند.

    * رطوبت بالا در مرحله هچ، نرم شدن پوسته و خروج راحت‌تر جوجه را ممکن می‌سازد.

    * رطوبت **بیش از حد** باعث رشد باکتری‌ها و خفگی جنین می‌شود. رطوبت **خیلی کم** باعث کم‌آبی جنین و چسبیدن آن به پوسته می‌شود.

* **توجه:**

    * در آشیانه طبیعی، کبوتر مادر با مرطوب کردن پرهایش هنگام بازگشت به لانه، رطوبت را تامین می‌کند.

    * در انکوباتور، از ظرف آب داخلی استفاده کنید و سطح آب را مرتب چک و تنظیم نمایید.

    * از رطوبت‌سنج (هیگرومتر) دقیق استفاده کنید.

### ۳. چرخش تخم‌ها (Turning)

* **تعداد چرخش:** حداقل **۳ تا ۵ بار در روز** (ترجیحاً تعداد فرد، مثلاً ۳ یا ۵ بار).

* **زاویه چرخش:** هر بار تخم‌ها را به **اندازه ۱۸۰ درجه** بچرخانید (مثلاً از علامتی روی تخم کمک بگیرید).

* **توقف چرخش:** چرخش باید در **روز ۱۵ام** به بعد (یا از ۳ روز قبل از موعد هچ) **کاملاً متوقف** شود. جوجه موقعیت خود را برای هچ تنظیم می‌کند.

* **اهمیت:**

    * جلوگیری از چسبیدن جنین به دیواره پوسته.

    * تامین مواد مغذی و اکسیژن به طور یکنواخت به جنین.

    * کمک به رشد صحیح عضلات و استخوان‌های جوجه.

* **توجه:**

    * در طبیعت، کبوتر مادر با جابجایی و تنظیم تخم‌ها زیر بدنش، این کار را به طور غریزی انجام می‌دهد.

    * در انکوباتورهای اتوماتیک، این کار توسط دستگاه انجام می‌شود. در انکوباتورهای دستی، باید به صورت **منظم و دقیق** انجام شود.

    * چرخش باید **آرام و بدون تکان‌های شدید** باشد.

### نکات کلیدی اضافی

1. **آشیانه (لانه):** باید در محیطی **ساکت، کم‌تردد، تاریک یا کم‌نور** و به دور از استرس و شکارچیان قرار گیرد. بستر لانه (مثل تراشه چوب نرم یا کاه) باید تمیز و خشک باشد.

2. **نوربینی (Candling):** می‌توانید در روزهای **۴-۷** و **۱۰-۱۴** با استفاده از نور قوی در اتاق تاریک، تخم‌ها را بررسی کنید تا تخم‌های بارور (دارای رگ‌های خونی و جنین) را از تخم‌های غیربارور یا جنین مرده تشخیص دهید. این کار باید سریع انجام شود تا تخم سرد نشود.

3. **مدت جوجه‌کشی:** معمولاً **۱۷ تا ۱۹ روز** (بسته به نژاد و دمای محیط).

4. **کبوتر مادر:** در شرایط طبیعی، حضور کبوتر مادر (و گاهی نر برای کمک) بهترین راه تامین دما، رطوبت و چرخش است. دخالت انسان باید **حداقل** و فقط برای نظارت سریع و تامین آب و غذای مادر باشد.

5. **انکوباتور مصنوعی:** اگر از انکوباتور استفاده می‌کنید، حتماً دستورالعمل آن را دقیقاً دنبال کرده و دما و رطوبت را با ابزار جداگانه تایید کنید. تهویه انکوباتور نیز مهم است.

6. **بهداشت:** قبل از قرار دادن تخم‌ها در انکوباتور یا لانه، دست‌های خود را بشویید. از تمیز کردن تخم‌ها (مگر آلودگی شدید) خودداری کنید، چون لایه محافظ پوسته آسیب می‌بیند. اگر مجبور به تمیز کردن هستید، از پارچه **کمی** مرطوب و زبر استفاده کنید.

### خلاصه نکات حیاتی

| فاکتور | شرایط ایده‌آل | نکات کلیدی |

|--------------|----------------------------------------|--------------------------------------------|

| **دما** | ۳۷.۵°C - ۳۷.۸°C (ثابت) | نوسانات شدید کشنده است |

| **رطوبت** | ۵۵%-۶۰% (تا روز ۱۵), ۶۵%-۷۰% (هچ) | افزایش رطوبت در ۳ روز آخر ضروری |

| **چرخش** | ۳-۵ بار روزانه (۱۸۰ درجه) | توقف چرخش از روز ۱۵ به بعد |

| **محیط** | ساکت، تاریک، امن | استرس باعث ترک لانه توسط مادر می‌شود |

| **مدت زمان** | ۱۷-۱۹ روز | آماده باشید برای روزهای هچ |

با رعایت دقیق این شرایط، شانس جوجه‌آوری موفق به شدت افزایش می‌یابد. موفق باشید!