محاسبه میزان مواد اولیه مورد نیاز برای تولید خوراک طیور به **فرمولاسیون خوراک (جیره نویسی)**، **نیازهای تغذیه‌ای پرنده** (بر اساس سن، نوع و هدف پرورش) و **کیفیت مواد اولیه** بستگی دارد. در زیر به روش‌های محاسبه و عوامل مؤثر اشاره می‌کنیم:
---
### **۱. عوامل مؤثر در محاسبه مواد اولیه**
- **نوع پرنده**: جوجه گوشتی، مرغ تخمگذار، بوقلمون، etc.
- **سن پرنده**: جیره آغازین (استارتر)، رشد (گروور)، پایانی (فینیشر).
- **پروتئین و انرژی مورد نیاز**: مثلاً جوجه گوشتی به ۲۱-۲۳% پروتئین در آغاز رشد نیاز دارد.
- **قیمت و دسترسی مواد اولیه**: بهینه‌سازی هزینه با جایگزینی مواد (مثلاً استفاده از جو به جای بخشی از ذرت).
---
### **۲. روش‌های محاسبه مواد اولیه**
#### **الف) روش دستی (بر اساس درصد ترکیب)**
مثال: **محاسبه مواد برای ۱ تن دان جوجه گوشتی (استارتر)**
| ماده اولیه | درصد ترکیب | مقدار برای ۱ تن (کیلوگرم) |
|--------------|------------|---------------------------|
| ذرت | ۵۵% | ۵۵۰ کیلوگرم |
| کنجاله سویا | ۳۵% | ۳۵۰ کیلوگرم |
| پودر ماهی | ۵% | ۵۰ کیلوگرم |
| مکمل معدنی | ۳% | ۳۰ کیلوگرم |
| افزودنی‌ها | ۲% | ۲۰ کیلوگرم |
✅ **جمع**: ۱۰۰% = ۱۰۰۰ کیلوگرم
#### **ب) استفاده از نرم‌افزارهای جیره‌نویسی**
نرم‌افزارهایی مانند **World’s Best Chicken Feed Formulator** یا **Mixit 2** با در نظر گرفتن **آنالیز مواد اولیه** و **نیازهای غذایی پرنده**، فرمول بهینه را محاسبه می‌کنند.
---
### **۳. فرمول نمونه برای جیره مرغ گوشتی**
#### **جیره آغازین (۰ تا ۱۰ روزگی)**
- **پروتئین**: ۲۲-۲۴%
- **انرژی متابولیسمی (ME)**: ۳۰۰۰-۳۱۰۰ کیلوکالری/کیلوگرم
| ماده اولیه | درصد | مقدار در ۱ تن |
|--------------|-------|---------------|
| ذرت | ۵۴% | ۵۴۰ کیلو |
| کنجاله سویا | ۳۸% | ۳۸۰ کیلو |
| روغن سویا | ۳% | ۳۰ کیلو |
| دی‌کلسیم فسفات | ۱.۵% | ۱۵ کیلو |
| مکمل ویتامینه| ۱% | ۱۰ کیلو |
| نمک | ۰.۳% | ۳ کیلو |
| متیونین | ۰.۲% | ۲ کیلو |
---
### **۴. محاسبه هزینه مواد اولیه**
با فرض **قیمت هر کیلوگرم**:
- ذرت: ۱۰,۰۰۰ تومان
- کنجاله سویا: ۲۵,۰۰۰ تومان
- روغن سویا: ۵۰,۰۰۰ تومان
✅ **هزینه مواد برای ۱ تن جیره آغازین**:
- ذرت: ۵۴۰ × ۱۰,۰۰۰ = **۵,۴۰۰,۰۰۰ تومان**
- کنجاله سویا: ۳۸۰ × ۲۵,۰۰۰ = **۹,۵۰۰,۰۰۰ تومان**
- روغن: ۳۰ × ۵۰,۰۰۰ = **۱,۵۰۰,۰۰۰ تومان**
- سایر مواد: ≈ **۲,۰۰۰,۰۰۰ تومان**
➡ **جمع کل**: ~۱۸,۴۰۰,۰۰۰ تومان برای هر تن خوراک.
---
### **۵. تنظیم فرمول بر اساس آنالیز آزمایشگاهی**
- اگر **پروتئین کنجاله سویا** از ۴۴% به ۴۲% کاهش یابد، باید مقدار سویا را افزایش داد.
- مثال:
- **پروتئین مورد نیاز**: ۲۲%
- **محاسبه**:
```
(۰.۴۲ × X) + (۰.۰۹ × Y) = ۲۲۰
(X: سویا, Y: ذرت)
```
---
### **۶. منابع خطا در محاسبات**
- **رطوبت مواد**: ذرت با رطوبت ۱۴% vs ۱۲%.
- **تغییر کیفیت مواد**: آلودگی به سموم یا کپک.
- **خطای انسانی**: توزین نادرست یا مخلوط‌کردن نامناسب.
---
### **۷. راهکارهای بهینه‌سازی**
- **جایگزینی جو با
