**روش‌های ذخیره‌سازی و نگهداری آغوز: راهنمای عملی**
ذخیره‌سازی صحیح آغوز، **حفظ ایمونوگلوبولین‌ها** و **پیشگیری از آلودگی میکروبی** را تضمین می‌کند. در زیر روش‌های استاندارد بر اساس دستورالعمل‌های **NRC 2021** و **سازمان دامپزشکی ایران** ارائه شده‌است:
---
### **۱. مراحل آماده‌سازی پیش از ذخیره‌سازی**
1. **برداشت سریع**:
- جمع‌آوری در **ساعت اول پس از زایمان** (بالاترین غلظت IgG).
2. **فیلتراسیون**:
- عبور از صافی ۱۰۰ میکرون (حذف مو، بستر، لخته).
3. **تست کیفیت**:
- **رفرکتومتر بریکس**: ≥ ۲۲٪ (حداقل IgG 50 g/L).
- **کلسترومتر**: چگالی ≥ ۱.۰۵۰.
4. **پاستوریزاسیون اختیاری**:
- ۶۰°C به مدت ۶۰ دقیقه (کاهش باکتری‌ها بدون آسیب به IgG).
---
### **۲. روش‌های ذخیره‌سازی بر اساس دما و مدت زمان**
| **روش** | **شرایط** | **مدت نگهداری** | **کاهش کیفیت IgG** | **نکات کلیدی** |
|---------------------|-------------------------------|----------------|-------------------|-------------------------------|
| **یخچال (۴°C)** | ظرف درب‌دار تیره | ۵-۷ روز | < ۱۰٪ | همزدن روزانه برای جلوگیری از لایه‌بندی |
| **فریزر (-۲۰°C)** | بسته‌های ۱-۲ لیتری (ضخامت ≤ ۵ cm) | ۱۲ ماه | ۱۰-۱۵٪ | ذوب‌کردن در یخچال (نه دمای اتاق!) |
| **فریزر عمیق (-۸۰°C)** | وکیوم در کیسه‌های مخصوص | ۲۴ ماه | < ۵٪ | مناسب برای بانک آغوز مرکزی |
| **پودر خشک‌شده** | اسپری‌درایر (دمای ورودی ۱۶۰°C) | ۲۴ ماه | ۱۵-۲۰٪ | نیاز به تجهیزات صنعتی |
---
### **۳. ظروف مناسب**
| **نوع ظرف** | **ظرفیت** | **مزایا** | **معایب** |
|---------------------|---------------|---------------------------|-------------------------|
| **بطری پلاستیکی دار** | ۱-۲ لیتر | ضدضربه + قابلیت انجماد | اشغال فضای زیاد |
| **کیسه زیپ‌دار مخصوص** | ۰.۵-۱ لیتر | صرفه‌جویی در فضا | خطر پارگی |
| **ظروف سیلیکونی** | ۴-۶ لیتر | قابلیت اتوکلاو | هزینه بالا |
| **قالب یخ** | ۱۰۰-۱۵۰ ml | دوزبندی آسان برای گوساله‌ها | انتقال آسان آلودگی |
---
### **۴. روش‌های ذوب‌کردن ایمن**
1. **بن‌ماری (۴۰°C)**:
- قراردادن بسته منجمد در آب ۴۰°C به مدت ۶۰ دقیقه (جلوگیری از دناتوره شدن IgG).
2. **ذوب یخچالی**:
- انتقال ۲۴ ساعته پیش از مصرف به یخچال (۴°C).
3. **ممنوعیت‌ها**:
- **مایکروویو** (تخریب IgG و ایجاد نقاط داغ).
- **آب جوش** (انعقاد پروتئین‌ها).
---
### **۵. پایش کیفیت پس از ذخیره‌سازی**
- **تست pH**:
- pH > ۴.۵ = نشانه فساد (تخمیر باکتریایی).
- **کشت میکروبی**:
- استاندارد: ≤ ۱۰۰,۰۰۰ CFU/ml (کلی‌فرم < ۱۰,۰۰۰ CFU/ml).
- **اندازه‌گیری IgG**:
- کیت‌های ELISA (کاهش مجاز < ۱۵٪ نسبت به حالت تازه).
---
### **۶. جایگزین‌های آغوز تازه**
| **محصول** | **کاربرد** | **نحوه استفاده** |
|---------------------|----------------------------|------------------------------|
| **آغوز منجمد سایر گاوها** | بهترین جایگزین | ذوب اصولی + گرم‌کردن به ۴۰°C |
| **جایگزین‌های صنعتی** | حاوی حداقل ۱۰۰ g IgG/L | حل در آب ۵۰°C (طبق دستور کارخانه) |
| **پلاسمای خشک‌شده** | منبع IgG تصفیه‌شده | ۱۵۰ گرم در ۱ لیتر آب ۴۰°C |
---
### **۷. خطاهای رایج و پیشگیری**
| **خطا** | **پیامد** | **راهکار** |
|--------------------------|------------------------------|-------------------------------|
| **ذخیره حجم زیاد در یک ظرف** | ذوب/سردشدن ناهمگن | بسته‌بندی در حجم‌های ۱-۲ لیتری |
| **عدم برچسب‌زنی** | اشتباه در تاریخ مصرف | درج تاریخ + کیفیت اولیه IgG |
| **شستشوی ناکافی ظروف** | آلودگی با باکتری‌های مقاوم | ضدعفونی با پراستیک اسید ۲٪ |
---
### **جمع‌بندی و دستورالعمل طلایی**
1. **پروتکل ایده‌آل**:
- **ذخیره فریزری** در بسته‌های ۱.۵ لیتری + **ذوب بن‌ماری**.
2. **ذخیره‌سازی اضطراری**:
- آغوز **یخچالی** حداکثر ۷ روز با **افزودن ۰.۵٪ پروپیونات پتاسیم** (جلوگیری از تخمیر).
3. **منابع تأییدشده**:
- **دستورالعمل بانک آغوز ایستگاه پرورش گاو کرج**
- **استاندارد NRC (Nutrient Requirements of Dairy Cattle, 2021)**
4. **نکته حیاتی**:
> "آغوز با **بریکس < ۱۸٪** یا **آلوده به مایکوپلاسما** را **هرگز ذخیره نکنید**!"
✅ **فرمول موفقیت**:
**آغوز باکیفیت (بریکس ≥۲۲٪) + ذخیره‌سازی فریزری (-۲۰°C) + ذوب اصولی (بن‌ماری ۴۰°C) = انتقال ۹۵٪ IgG به گوساله**
با رعایت این اصول، مرگ‌ومیر گوساله‌ها تا ۸۰٪ کاهش می‌یابد (منبع: *Journal of Dairy Science, 2023*).
